Hypertrofische Cardiomyopathie (HCM) bij de kat
Hypertrofische cardiomyopathie is de meest voorkomende hartafwijking bij de kat. Het kan leiden tot hartfalen (vocht in de longen), trombose (verlamming van de achterpoten) en het plotseling overlijden van de kat.
Wat is HCM?
Bij Hypertrofische Cardiomyopathie is de hartspier (myocardium) verdikt. De kamer (linker ventrikel) van het hart wordt hierdoor kleiner. Er is onvoldoende ruimte in de kamer om al het bloed dat uit de longen komt op te vangen en weg te pompen.
Eerst zal het hart sneller gaan kloppen. Later gaat de linker boezem functioneren als een stuwmeertje: al het bloed dat niet meteen de kamer in kan stromen wordt hier dan bewaard. De linker boezem rekt hierdoor uit.
Kattenras en HCM
Alle katten kunnen HCM krijgen.
De ziekte komt vaker voor bij de Maine Coon, Ragdoll, Noorse boskat, Brits Korthaar en de Sphynx.
Ook bij Bengalen, Siberische katten, Pers, en Scottish Fold wordt HCM gemeld.
Leeftijd en HCM
Sommige katten krijgen al op jonge leeftijd ernstige problemen. Andere katten ontwikkelen pas op oudere leeftijd milde klachten.
Bij de Maine Coon zien we HCM vaak pas vanaf 3 jaar, terwijl bij de Ragdoll de ziekte al op 1 à 2 jarige leeftijd duidelijk kan worden. Bij beide rassen zien we ook wel, dat de ziekte soms pas op 6 tot 8 jarige leeftijd optreedt.
Symptomen van HCM bij de kat
In het begin merkt u niets aan uw kat.
Pas als uw dierenarts een hartruis of een onregelmatige hartslag vindt, of als uw kat klachten ontwikkelt zoals benauwdheid, verlammingen of hersenafwijkingen, wordt de diagnose HCM gesteld.
Sommige katten overlijden plotseling, zonder andere symptomen.
Vocht in de longen bij de kat met HCM
In het begin zal de boezem (linker atrium) van het hart dus groter worden. Als de boezem niet verder kan oprekken, zal er bloed en vocht in de longen blijven staan. De kat krijgt last van vocht In de longen (longoedeem), achterde longen en/ofvocht in het hartzakje
De kat wordt benauwd, gaat sneller en dieper ademhalen.
Bij het ademen maakt de kat geen afwijkend geluid.
Longoedeem (vocht in longen) door hartfalen
Trombose bij katten met HCM
In de vergrote boezem ontstaan afwijkende wervelingen in het bloed. Hierdoor komen er stolsels. Deze bloedstolsels kunnen de bloedvaten inschieten en elders in het lichaam vastlopen. Dit noemen we trombose.
Als het stolsel vastloopt op de plek waar de grote lichaamsslagader (aorta) zich vertakt in de twee bloedvaten naar de achterpoten en het bloedvat naar de staart, ontstaat een plotselinge, pijnlijke verlamming van de achterpoten en de staart.
Als het stolsel op een andere plek vastloopt, zijn de symptomen vaak minder opvallend.
Plotseling overlijden van katten met HCM
Katten met HCM kunnen hartritmestoornissen krijgen.
De hartspier is dikker geworden, maar de bloedvoorziening van deze spier in hetzelfde gebleven. Hierdoor ontstaat zuurstofgebrek in de hartspier, waarbij de kat een onregelmatige hartslag kan krijgen.
Bij een ernstig onregelmatige hartslag (kamerfibrilleren) pompt het hart geen bloed meer rond en komt de kat te overlijden.
Diagnose van HCM bij de kat
Bij lichamelijk onderzoek is vaak een hartruis en soms een onregelmatige hartslag te horen.
Met een echo is de dikte van de hartspier te meten en kan de grootte van de linker boezem worden vastgesteld. In sommige gevallen is een stolsel in de linker boezem zichtbaar.
Op een röntgenfoto is de hartschaduw soms vergroot en is longoedeem zichtbaar.
Met een ECG (electrocardiogram) kunnen hartritmestoornissen worden onderzocht.
Met bloedonderzoek kunnen we bij de Maine Coon en bij de Ragdoll een erfelijke aanleg voor HCM vaststellen. Het is met bloedonderzoek niet te zien of de kat ook werkelijk een verdikte hartspier heeft of medicatie nodig heeft.
Een verdikte hartspier kan ook worden veroorzaak door een hoge bloeddruk, nierfalen, schildklierproblemen en andere hormonale ziekten. Een bloeddrukmeting en bloedonderzoek kunnen daarom nodig zijn om andere ziekten uit te sluiten.
Behandeling van HCM bij de kat
HCM kan niet worden genezen.
Wij schrijven medicijnen voor die bedoeld zijn om vocht af te drijven of hartritmestoornissen te behandelen, als deze problemen zich voordoen. Ook kunnen we medicatie voorschrijven om de kans op het ontstaan van bloedstolsels te verminderen (bloedverdunners).
Er zijn geen medicijnen die een stolsel (trombus) kunnen oplossen. Als de kat klachten heeft, passend bij trombose, moet het lichaam de stolsels zelf opruimen.
Levensverwachting van de kat bij HCM
Sommige katten ontwikkelen HCM op jonge leeftijd en verslechteren snel. Bij andere katten wordt de diagnose pas gesteld op oudere leeftijd en zijn de klachten mild en langzaam progressief.
Over het algemeen geldt: hoe jonger de kat bij het eerste optreden van de hartproblemen, hoe slechter de prognose.
Is HCM erfelijk?
-
De erfelijke informatie ligt vast op het DNA
-
Een gen is een stukje DNA dat informatie bevat voor één bepaalde eigenschap
-
Ieder mens en dier (en dus ook iedere kat) heeft van elk gen twee stuks
Als een gen beschadigd raakt (mutatie) kan het zijn dat een dier een bepaalde stof in het lichaam niet meer goed kan maken. Soms ligt er dus al in het DNA vast, dat je ziek kan gaan worden.
Bij de Maine Coon en bij de Ragdoll is een gen (het MyBPC 3 gen) bekend, dat kan leiden tot HCM.
Bij beide rassen gaat het om hetzelfde gen, maar om een andere mutatie (A31P bij de Maine Coon, en R820W bij de Ragdoll).
Katten met twee stuks van dit defecte gen (homozygoot) hebben een grotere kans op ziekte dan katten waarbij maar één van beide genen afwijkend is (heterozygoot).
Er zijn katten waarbij de bloedtest HCM-positief is, maar waarbij de kat geen HCM ontwikkelt.
Toch is het advies om niet met dieren te fokken die homozygoot positief zijn, omdat deze aan 100% van hun nakomelingen de mutatie doorgeven en dus wel een erg grote kans hebben om HCM te krijgen.
De DNA test voor het ene ras is zinloos om te gebruiken bij een ander ras
Bij de mens zijn meer dan 130 verschillende mutaties bekend die bijdragen aan de vorming van HCM. Het is dus waarschijnlijk dat ook bij de kat veel meer mutaties zijn dan nu bekend is. Het kan ook zo zijn, dat bij ieder ras een andere mutatie de oorzaak is van HCM.
Zolang we bij de Noorse Boskat of de Sfynx niet weten welke gen-beschadiging verantwoordelijk is voor de HCM in dit ras, kunnen we geen DNA test doen. En het feit dat zo’n kat dan negatief test op de drie tot nu toe bekende mutaties, geeft dus bij deze katten geen enkele garantie over echt vrij zijn van HCM.
Fokken met een dier met HCM.
Bij katten waar HCM voorkomt in de familie en bij de Maine Coon, Ragdoll, Noorse boskat en de Sphynx is het aan te raden om een hartecho te maken, voordat de dieren gebruikt worden voor de fok.
Bij de Maine Coon en Ragdoll is het verstandig om ook een genetische test te doen.
-
Als de echo afwijkend is, is het verstandig om niet met de dieren te fokken
-
Als de echo niet-afwijkend is, is dit geen garantie dat het dier later niet alsnog HCM zal krijgen en dat de afwijking wordt doorgegeven aan het nageslacht. Het is aan te raden om de echo later te herhalen
Als de genetische bloedtest afwijkend is, is fokken ook niet aan te raden:
-
Bij een homozygoot afwijkend dier wordt het afwijkende gen altijd doorgegeven aan de nieuwe generatie
-
Bij een heterozygoot dier, zal een deel van het nageslacht het foute gen niet krijgen. Bij zeer waardevolle heterozygote fokdieren wordt om die reden besloten om toch met het dier te fokken en de kittens ook te testen
Hartproblemen bij honden
Hartproblemen bij de hond zijn niet te vergelijken met hartproblemen bij de mens. Bij de mens beginnen problemen over het algemeen in de vaten die dichtslibben en een infarct veroorzaken. Honden krijgen gelukkig zelden een hartaanval, maar hebben wel weer andere problemen.
Honden kunnen ook op latere leeftijd problemen krijgen aan hun hart. De meest voorkomende verkregen hartproblemen bij de hond worden veroorzaakt door de hartkleppen (ook wel bekend onder de naam ‘klepinsufficiëntie’ of ‘endocardiose’) of de hartspier (gedilateerde cardiomyopathie).
Symptomen hartproblemen hond
Als uw hond een hartaandoening heeft, wil dit lang niet altijd zeggen dat het dier hier ook last van heeft.
In de mildste vorm kan het zo zijn dat bij de jaarlijkse gezondheidscontrole een hartruisje wordt vastgesteld door de dierenarts. Dit hoeft niets ernstigs te betekenen als het dier zich verder goed voelt maar is wel altijd reden waakzaam te zijn.
Hartproblemen zijn te herkennen aan de volgende symptomen:
-
hoesten
-
de hond oogt zwak of heeft een slecht uithoudingsvermogen
-
omvallen of wegzakken, flauwte (kan voorkomen, hoeft niet)
-
versnelde ademhaling
-
Benauwdheid;
-
de hond vermagert (gewichtsverlies)
-
verminderde eetlust
Hondenrassen met hartproblemen
Een aantal hondenrassen hebben een verhoogd risico op hartproblemen.
Kleine hondenrassen
Bij de kleintjes zijn met name de Cavalier King Charles-spaniël vrijwel allemaal op den duur behept met een hartprobleem.
Verder zien we veel teckels, Jack russell terriërs, dwerg poedels en chihuahua die op oudere leeftijd hartproblemen krijgen door lekkende hartkleppen.
De kleppen horen bij iedere samentrekking van het hart af te sluiten zodat het bloed niet de verkeerde kant op kan stromen.
Grote hondenrassen
Bij de grote honden zijn vooral de dobermanns, de Duitse doggen en de new foundlanders de rassen met hartproblemen.
Bij deze honden is het een afwijking van de hartspier die ervoor zorgt dat het hart wijd en slap wordt en niet meer goed kan functioneren.
Diagnose hartproblemen hond
Om het hart grondig te onderzoeken wordt uw hond eerst volledig lichamelijk onderzocht.
Door te luisteren met een stethoscoop kan het geluid dat het hart maakt door het rondpompen van bloed worden beoordeeld. Er kan dan een abnormaal hartritme of een hartruis worden gehoord.
Als er een hartruis wordt gehoord, kan dat betekenen dat de hond een hartaandoening heeft, maar dat betekent nog niet dat hij hier ook last van heeft.
Een hartruis ontstaat door lekkende kleppen of vernauwingen in bloedvaten. De afwijkende bloedstroom is dan hoorbaar. Een abnormaal hartritme kan worden veroorzaakt door een afwijking in de elektrische aansturing van de hartspier.
Afhankelijk van de symptomen maakt de arts voor zijn onderzoek gebruik van:
-
röntgenfoto’s van de borstkas om de aanwezigheid van vocht in de longen vast te stellen
-
met behulp van een electrocardiogram (hartfilmpje) kunnen hartritmestoornissen gekarakteriseerd worden
-
met een echo van het hart wordt de grootte, vorm en functie van het hart beoordeeld
-
ook kunnen er bloedmonsters afgenomen worden
Preventie bij hartproblemen
Als u geen risico wilt lopen, laat dan één keer per jaar een gezondheidscontrole bij uw hond verrichten. Ook kunt u zelf de snelheid van de ademhaling van uw hond tellen. Een normale ademhaling in rust is 30 keer of minder per minuut.
Als er een vergroot hart op de röntgenfoto te zien is, bestaan er zinvolle behandelingen die de levensduur van de hond kunnen verlengen.
Verder kan het zinvol zijn om, met name bij dobermanns, vanaf de leeftijd van vijf jaar een bloedtest te doen om te zien of de hartwaarden afwijkend gaan worden. Als dit het geval is, is het absoluut levensverlengend om tijdig met medicatie te starten, ook voordat er symptomen optreden.
Te doen bij klachten
Zodra uw hond klachten heeft, is het belangrijk samen met uw dierenarts een zorgvuldig behandelplan op te stellen en regelmatige controles uit te voeren.
Warm weer
Warmte verdragen hartpatiënten heel slecht. Het is daarom zinvol om met warm weer uw hond te helpen door bijvoorbeeld het korthouden van een dikke vacht (de buik scheren helpt al enorm) en het zorgen voor koele plekjes om te rusten.
Lees ook: Voorkom oververhitting bij honden
Verschillende soorten hartaandoeningen
Een hartafwijking bij honden heeft verschillende oorzaken. Het is aangeboren of ontwikkelt zich in de loop der jaren, ook wel verworven genoemd.
Dilatatieve cardiomyopathie (DCM)
Bij dilatatieve cardiomyopathie (DCM) is het hart van de hond vergroot. Dit is een veel voorkomende hartziekte bij honden. De linker hartkamer trekt niet goed samen door een verzwakte hartspier. Het hart kan minder krachtig kloppen en er komt minder bloed in de bloedvaten.
Het lichaam van de hond reageert hierop door de bloedvaten een beetje dicht te knijpen, zodat de bloeddruk op peil blijft. Hierdoor moet het hart echter nog harder werken. Deze vicieuze cirkel kan alleen via medicatie doorbroken worden.
Als de symptomen eenmaal zichtbaar zijn en ernstiger worden is de prognose slecht, vaak gaat de hond dan binnen twee jaar dood. Met name honden van grote rassen hebben risico op DCM.
Myxomateuze klepdegeneratie (MKD)
Myxomateuze klepdegeneratie (MKD) is de meest voorkomende hartziekte bij honden van kleine rassen of kleine kruisingen.
Het betreft het achteruitgaan van de hartklep tussen de (meestal) linkerboezem en linkerkamer. De kleppen sluiten hierdoor minder goed op elkaar aan, waardoor een lekkage ontstaat.
De linkerzijde van het hart vergroot om de lekkage te compenseren. De hond wordt op termijn sneller moe en uiteindelijk kan zich vocht ophopen in de longen. De hond ademt dan sneller.
De ziekte komt pas op latere leeftijd tot uiting en is niet te genezen. In het geval van hartfalen kan de kwaliteit van leven wel verbeterd worden met medicatie.
Wel kleplekkage, geen vergroot hart? Medicatie kan de klachten met 15 maanden uitstellen
Tegenwoordig kan door het geven van medicatie bij honden met een vergroot hart, maar zonder klachten (dus nog geen hartfalen) het ontstaan van klachten met gemiddeld 15 maanden uitgesteld worden!
Dus, de hond komt binnen met een hartruis (door kleplekkage), vervolgens wordt met een röntgenfoto en/of een echo gekeken of er sprake is van een vergroot hart. Is er wel een kleplekkage, maar nog geen vergroot hart zichtbaar? Dan is het zaak de hond jaarlijks te monitoren.
Zodra er een vergroting zichtbaar wordt kan direct gestart worden met de medicatie. Honden die geen last van de aandoening hebben kunnen een normaal leven leiden en probleemloos oud worden.
Ventrikelseptumdefect (VSD)
Een gaatje in het tussenschot (het septum) van de twee hartkamers (ventrikels). Ook wel Ventrikelseptumdefect (VSD) genoemd.
Dit is een aangeboren afwijking waarbij het bloed van de linker hartkamer naar de rechter hartkamer stroomt. Het bloed stroomt direct via de longen de linker boezem in.
Hierdoor is er overbelasting van het linkerdeel van het hart en van de longcirculatie. Dit kan weer leiden tot hoge bloeddruk in de longcirculatie en stuwingsverschijnselen, wat vocht op de longen veroorzaakt.
Aritmogene Rechter Ventrikel Cardiomyopathie
Aritmogene Rechter Ventrikel Cardiomyopataie (ARVC) is een hartspierziekte. Dit is een erfelijke aandoening waarbij spierweefsel voor een deel in vet of bindweefsel verandert. Dit veroorzaakt hartritmestoornissen.
Klepdysplasie
Aangeboren afwijkende stand van de hartklep (klepdysplasie), ook wel Mitralisklepdysplasie en Tricuspidalisklepdysplasie genoemd.
Dit veroorzaakt een lek van de afwijkende klep. In tegenstelling tot MKD, waarbij de klepafwijking in het loop van het leven van een hond kan ontstaan, is klepdysplasie aangeboren.
Een gedeelte van het bloed dat eigenlijk weggepompt moet worden lekt door de lekkende klep terug naar de boezem. Met stuwing en vochtophoping in de longen of buik als mogelijk gevolg.
Hierbij is normaliter een hartruis te horen door het lekkende bloed. De aandoening is te opereren, maar op dit moment gebeurt dit alleen nog in Japan en Versailles.
Aortastenose en Pulmonalisstenose
Vernauwing in de Aorta (lichaamsslagader) of longslagader. Ook wel Aortastenose en Pulmonalisstenose genoemd. Dit is de meest voorkomende aangeboren hartaandoening bij een hond, waarbij het hart harder moet pompen om het bloed door het lichaam te pompen. Door de vernauwing, en daardoor verhoogde bloedstroomsnelheid, ontstaat er hartruis.
Bij een milde stenose blijft het dier normaalgesproken levenslang klachtenvrij, maar bij een ernstige stenose leidt dit vaak tot flauwtes, slecht uithoudingsvermogen en plotselinge dood. Soms zelfs zonder symptomen.
Persisterende Ductus Arteriosus (PDA)
Ook wel Persisterende Ductus Arteriosus van botalli (PDAB) genoemd. Dit is een aangeboren afwijking, waarbij het bloedvat tussen longslagader en lichaamsslagader niet is gesloten na de geboorte.
Dit kan hartfalen veroorzaken. Een ductus moet voor de zekerheid gesloten worden, of het nou om een kleine of grote opening gaat.
Behandeling hartafwijking
De behandeling van hartproblemen bij de hond verschilt per hartaandoening. Een hartafwijking kan soms verholpen worden met een ingreep.
Dit hoeft niet altijd een zware operatie te zijn, maar de ingreep is meestal wel risicovol en de mogelijkheid tot rustig herstel van de hond is belangrijk. Een ingreep gebeurt onder andere bij een PDA en bij problemen met de longslagader.
Bij een PDA wordt de ductus gesloten en is de hartaandoening voor 100 procent verholpen. Een probleem met de longslagader kan maar deels verholpen worden: een grote vernauwing kan verminderd worden, maar niet helemaal weggenomen.
Bij een kleine vernauwing is helemaal geen ingreep nodig, de hond heeft dan een normale levensverwachting en kan een normaal leven leiden. Als er in het geval van een kleine vernauwing wel veel klachten zijn, is er helaas niet veel aan te doen.
Niet altijd een operatie nodig
Niet alle hartproblemen kunnen of hoeven met een hartoperatie verholpen te worden. Voor veel hartafwijkingen zijn er ook medicijnen. Wat voor type medicijn en de hoeveelheid verschilt per hond.
Als uw hond medicijnen krijgt voorgeschreven, dan moet het regelmatig op controle komen. Als de situatie van uw hond verslechtert, dan krijgt het nieuwe of extra medicijnen voorgeschreven.
In sommige gevallen is er niks aan de hartaandoening te doen en kunnen alleen symptomen behandeld worden, bijvoorbeeld plaspillen om vochtophoping te verhelpen.
Hond met hartproblemen laten inslapen?
De levensverwachting voor honden met een hartaandoening is heel verschillend en kan gunstig zijn, zolang de hond geen klachten ervaart.
Zodra er sprake is van hartfalen is de prognose vaak wel slecht. Hartfalen kan namelijk helaas heel ernstig zijn. Zo ernstig dat uw hond misschien niet langer een goed leven kan hebben.
In zo’n situatie adviseren wij soms om uw hond in te laten slapen, zodat uw hond minder hoeft te lijden.
Vragen of advies
Heeft u het idee dat uw hond last zou kunnen hebben van hartproblemen? Neem dan contact op met ons
